Adam Ciołkosz

Instruktor harcerski, porucznik piechoty Wojska Polskiego

Adam Ciołkosz

Adam Ciołkosz (1901–1978) urodził się 5 stycznia 1901 w Krakowie. W 1903 rodzina Ciołkoszów przeniosła się do Tarnowa. Tu Adam ukończył gimnazjum. Jeszcze w latach gimnazjalnych wstąpił do I Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego, w latach 1917-1918 sprawował obowiązki komendanta „Dzielnicy Tarnowskiej" przyczyniając się do dynamicznego rozwoju miejscowego ruchu skautowego.

We wrześniu 1918 utworzył ze starszych harcerzy Pogotowie Narodowe, które wspólnie z POW rozbroiło posterunki austriackie w Tarnowie w nocy z 30 na 31 października 1918. 13 listopada 1918 z grupą 26 harcerzy wyruszył do Lwowa, gdzie wziął udział w walkach o miasto. W okresie poprzedzającym plebiscyt na Warmii i Mazurach organizował ruch harcerski na tych ziemiach. Był komendantem Naczelnej Komendy Organizacji Harcerskiej na Warmię i Mazury. Podczas wojny polsko-bolszewickiej uczestniczył w walkach o Grodno, Wilno i w obronie Warszawy, następnie w 1921 roku walczył w III Powstaniu Śląskim, gdzie dowodził pociągiem pancernym. Po zakończeniu działań wojennych ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkołę Nauk Politycznych w Krakowie.

W okresie studenckim związał się z ruchem socjalistycznym. W 1921 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, od 1924 roku wchodził w skład redakcji socjalistycznego dziennika „Naprzód", wychodzącego w Krakowie, pełniąc w tym samym czasie funkcję sekretarza Zarządu Głównego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Działał również w kierownictwie Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej.

W wyborach roku 1928, w wieku 27 lat, został wybrany z listy PPS posłem do Sejmu, gdzie reprezentował okręg tarnowski i pełnił funkcję sekretarza klubu poselskiego PPS. W wyborach parlamentarnych w roku 1930 zdobył mandat z listy Centrolewu. W tym samym roku, w nocy z 9 na 10 września, został aresztowany, wraz z Wincentym Witosem, Hermanem Libermanem, Stanisławem Dubois i innymi był więziony w twierdzy brzeskiej. Informacja o aresztowaniu Ciołkosza spowodowała w Tarnowie rozruchy tłumione przez policję. W procesie brzeskim skazano Adama Ciołkosza na trzy lata więzienia i 10 lat pozbawienia praw obywatelskich.

Karę odbywał w więzieniach w Tarnowie, Krakowie i Wiśniczu. Zwolniony został jesienią 1934 roku.

W 1938 w wyborach samorządowych władze unieważniły kandydaturę Ciołkosza na radnego w Krakowie, uzyskał mandat radnego w Tarnowie, który również został unieważniony. 28 marca 1938 sąd okręgowy w Tarnowie skazał Adama Ciołkosza na karę ośmiu miesięcy pozbawienia wolności w sprawie dotyczącej obrazy Prezydenta RP na zgromadzeniu publicznym i rozpowszechniania fałszywych wiadomości mogących wywołać niepokój publiczny.

Po wybuchu II wojny światowej rodzina Ciołkoszów - Adam z żoną i synem - dotarła do Lwowa. Stąd przez Rumunię Ciołkosz przedostał się na Zachód, w lutym 1940 dotarł do Paryża, gdzie wszedł w skład wojennej Rady Narodowej, został także sekretarzem Komitetu zagranicznego PPS.

Po klęsce Francji przedostał się do Londynu. Sprzeciwiał się zawarciu układu Sikorski-Majski. W 1943 roku po tragicznej śmierci gen. Władysława Sikorskiego, Prezydent RP, Władysław Raczkiewicz zdecydował się powołać Adama Ciołkosza na stanowisko premiera, ale Ciołkosz nominacji nie przyjął, nie widząc możliwości skutecznej pracy na tym stanowisku. Podobne stanowisko zajął w momencie formowania ostatniego rządu wojennego pod przewodnictwem Tomasza Arciszewskiego.

Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji w Londynie i przez wiele lat stał na czele Polskiej Partii Socjalistycznej. Jako przedstawiciel Unii Socjalistów Europy Środkowo-Wschodniej, pracował w komisji, która przygotowała deklarację frankfurcką Międzynarodówki Socjalistycznej z 2 lipca 1951 roku. W 1966 zainicjował i doprowadził do Światowego Zjazdu Polski Walczącej. Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego londyńskiej delegacji Zgromadzenia Ujarzmionych Narodów Europy.

Przez cały czas działalności społecznej uprawiał pisarstwo historyczne i publicystykę społeczno - polityczną. Do najważniejszych książek napisanych przez Ciołkosza należą: „Róża Luxemburg a rewolucja rosyjska" (Paryż 1961), „Od Marxa do Chruszczowa" (Londyn 1962), „Karol Marx a powstanie styczniowe" (Londyn 1963), „Ludzie PPS" (Londyn 1967), „Socjalizm na zachodzie Europy" (Londyn 1968) oraz praca historyczna, napisana wspólnie z żoną – „Zarys dziejów socjalizmu polskiego". Krótko przed śmiercią otrzymał cenną nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za całokształt pracy pisarskiej. Przez ćwierć wieku występował na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, gdzie przemawiał z pozycji przywódcy emigracji socjalistycznej. Komentował wydarzenia międzynarodowe i krajowe, naświetlał sytuację w ruchu socjaldemokratycznym na Zachodzie i prostował fałszerstwa propagandy komunistycznej o polskim ruchu robotniczym.
Zmarł w Londynie 1 października 1978.

Galeria Postaci

PIERWSZE NIEPODLEGŁE

Postacie związane z tarnowskim zrywem niepodległościowym w roku 1918

Korzystamy z cookies i local storage.

Bez zmiany ustawień pliki są zapisywane na urządzeniu.